Ngày Tết Nguyên Đán được xem là khởi đầu cho một năm mới, là dịp để mọi người sum vầy, đoàn tụ, chúc nhau những điều tốt lành nhất. Trong dịp Tết âm lịch truyền thống này, người Việt Nam thường có những phong tục, hoạt động, món ăn rất độc đáo. Bạn hãy cùng Bangdinhdonghang tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé.
Ngày Tết Nguyên Đán là gì?
Ngày Tết Nguyên Đán là ngày lễ quan trọng nhất trong nền văn hóa truyền thống của Việt Nam. Tết Việt Nam truyền thống thường diễn ra vào ngày 1 tháng 1 âm lịch, tương ứng với lịch dương là tháng 1 hoặc tháng 2. Đây là dịp kỷ niệm sự thay đổi của thời gian và là dịp để gia đình sum họp, tôn vinh tổ tiên, và cầu chúc may mắn, hạnh phúc cho năm mới.
Trong dịp Tết, người Việt thường thực hiện nhiều hoạt động như lau dọn nhà cửa, thăm người thân, bạn bè, cúng gia tiên và tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống như chơi các trò chơi dân gian, xem múa rồng, múa lân, đốt pháo hoa. Ngoài ra, việc tặng quà, lì xì và chúc Tết cũng là một phong tục quan trọng trong dịp này.
Nguồn gốc Tết Việt Nam
Nguồn gốc của Tết Việt Nam vẫn còn đang được tranh cãi, tuy nhiên có 2 quan điểm chính đang rất gây chú ý. Quan điểm thứ nhất cho rằng Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập vào Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc. Quan điểm này dựa trên những điểm tương đồng giữa Tết Nguyên Đán của Việt Nam và Trung Quốc, chẳng hạn như:
- Cả hai đều là dịp lễ đầu năm mới theo âm lịch.
- Cả hai đều có những nghi lễ và phong tục tương tự nhau, chẳng hạn như cúng giao thừa, chúc Tết,…
Quan điểm thứ hai cho rằng Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ bản địa Việt Nam, dựa trên những bằng chứng lịch sử như:
- Sự tích “Bánh chưng bánh dày” của Việt Nam, kể về việc vua Hùng tổ chức Tết vào tháng Giêng âm lịch.
- Các di chỉ khảo cổ học ở Việt Nam cho thấy người Việt đã có những hoạt động mừng năm mới từ rất lâu trước khi có sự du nhập văn hóa Trung Quốc.
Theo quan điểm thứ hai, Tết Nguyên Đán của Việt Nam có thể đã có từ thời vua Hùng, tức là trước cả thời kỳ Bắc thuộc. Tuy nhiên, cũng có thể Tết Nguyên Đán của Việt Nam đã được hình thành trong quá trình giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc. Dù nguồn gốc của ngày Tết Nguyên Đán là gì thì đây vẫn là dịp lễ quan trọng và được người Việt mong chờ nhất trong năm.
Ý nghĩa Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán có ý nghĩa rất quan trọng cả về mặt tâm linh, văn hóa và tình cảm sâu sắc. Về mặt tâm linh, Tết Nguyên Đán là dịp để con cháu thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên, thần linh. Trong đêm giao thừa, mọi người thường cúng giao thừa để tiễn đưa năm cũ, đón chào năm mới. Đây cũng là dịp để mọi người cầu mong một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc.
Về mặt văn hóa, Tết âm lịch truyền thống là dịp để người Việt thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc. Trong dịp này sẽ có các phong tục như: cúng giao thừa, đưa Táo Quân, thăm hỏi, chúc Tết, lì xì lấy may, mở hàng đầu năm,… Những phong tục này đã được lưu truyền từ đời này qua đời khác, thể hiện nét đẹp văn hóa của người Việt.
Về mặt tình cảm, ngày Tết Nguyên Đán là dịp để mọi người sum vầy, gặp gỡ, trò chuyện, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống. Tết Nguyên Đán cũng là dịp để người Việt Nam hướng về cội nguồn, để những người con xa quê hương được trở về đoàn tụ với gia đình.
Các mốc thời gian quan trọng trong Tết Âm Lịch
Dịp lễ Tết Nguyên Đán kéo dài từ ngày 23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng âm lịch. Trong thời gian này, có rất nhiều mốc thời gian quan trọng, thể hiện những nét văn hóa đặc trưng của người Việt.
Các mốc quan trọng:
- Tết ông Công ông Táo: Đây là ngày 23 tháng Chạp âm lịch, là ngày cúng ông Công ông Táo lên chầu trời. Theo quan niệm dân gian, ông Công ông Táo là người cai quản bếp núc trong nhà. Vào ngày này, người Việt Nam thường cúng ông Công ông Táo để tiễn ông Táo lên chầu trời, báo cáo với Ngọc Hoàng về mọi việc làm của gia đình trong năm cũ.
- Tất niên: Đây là ngày 30 tháng Chạp âm lịch, là ngày cuối cùng của năm cũ. Trong ngày này, người Việt Nam thường dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị mâm cỗ tất niên để cúng tổ tiên, thần linh. Đây cũng là dịp để mọi người trong gia đình sum họp, ăn bữa cơm cuối cùng của năm cũ.
- Giao thừa: Đây là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Trong đêm giao thừa, người Việt Nam thường cúng giao thừa để tiễn đưa năm cũ, đón chào năm mới. Đây cũng là dịp để mọi người cầu mong một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc.
- Ngày Tết Nguyên Đán: Đây là ngày mùng 1 tháng Giêng âm lịch, là ngày đầu tiên của năm mới. Trong ngày này, người Việt Nam thường dậy sớm, mặc quần áo mới, đi chùa cầu bình an, may mắn. Đây cũng là dịp để mọi người sum họp, chúc Tết nhau, lì xì cho trẻ em.
- Ba ngày Tân niên: Đây là ba ngày đầu tiên của năm mới, từ mùng 1 đến mùng 3 tháng Giêng âm lịch. Trong ba ngày này, người Việt Nam thường dành thời gian thăm hỏi, chúc Tết họ hàng, bạn bè. Đây cũng là dịp để mọi người vui chơi, giải trí, đón chào một năm mới an khang, thịnh vượng.
Các hoạt động và phong tục ngày Tết Nguyên Đán
Những hoạt động và phong tục ngày Tết được mọi gia đình thực hiện vì nó không chỉ mang đến niềm vui và hạnh phúc mà còn là cách duy trì và kế thừa những giá trị truyền thống trong cộng đồng.
Dọn dẹp và trang trí nhà cửa
Dọn dẹp nhà cửa là công việc quan trọng thường bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp, tức là ngày cúng ông Công ông Táo. Theo quan niệm dân gian, việc này giúp loại bỏ những thứ cũ kỹ, không cần thiết, mang lại không khí tươi mới, sạch sẽ cho ngôi nhà.
Khi dọn dẹp nhà cửa, người Việt thường làm theo trình tự: Dọn dẹp từ trên cao xuống dưới, từ trong ra ngoài. Sau đó sắp xếp đồ đạc gọn gàng, ngăn nắp, vứt bỏ những thứ không cần thiết và lau chùi sạch sẽ mọi nơi trong nhà.
Sau khi dọn dẹp nhà cửa, nhà cửa sẽ được trang trí với những cây cảnh, vật dụng đẹp đẽ thể hiện niềm vui, hy vọng về một năm mới tốt lành.
- Hoa tươi: Hoa tươi là biểu tượng của sự may mắn, tươi vui, có thể đặt ở phòng khách, phòng ngủ, bàn thờ,… Đặc biệt, hoa đào ở miền Bắc và hoa mai ở miền Nam chính là những loại hoa, cây cảnh không thể thiếu trong dịp Tết.
- Cây cảnh: Cây cảnh có tác dụng mang lại không khí tươi mát, xanh tươi cho ngôi nhà, rất phù hợp đặt ở phòng khách, phòng ăn, ban công,…
- Câu đối đỏ: Câu đối đỏ là một biểu tượng của sự may mắn, thành công, có thể treo ở cửa chính, phòng khách, phòng thờ,…
- Đèn lồng: Đèn lồng là biểu tượng của sự ấm áp, sum vầy, phù hợp để treo ở cửa chính, phòng khách, sân vườn,…
Ngoài ra, bạn cũng có thể trang trí nhà cửa ngày Tết Nguyên Đán bằng những món đồ handmade, đồ lưu niệm,… để tạo nên không gian Tết độc đáo, ấn tượng.
Sửa soạn bàn thờ
Bàn thờ là nơi thờ cúng tổ tiên, thần linh, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với bề trên. Trước khi sửa soạn bàn thờ, bạn cần dọn dẹp sạch sẽ bàn thờ, loại bỏ những đồ thờ cúng cũ, hư hỏng. Bạn cũng nên lau chùi, thắp hương để bàn thờ sạch sẽ, thơm tho.
Sau đó, ngoài các vật dụng cần thiết đã có sẵn trên bàn thờ thì bạn cần chuẩn bị thêm những thứ quan trọng như:
- Lọ hoa: Lọ hoa thường được đặt ở hai bên của bát hương, tượng trưng cho sự tươi vui, may mắn. Bạn nên chọn những loại hoa tươi, có màu sắc tươi sáng.
- Đèn cầy hoặc nến: Đèn cầy hoặc nến được thắp trên bàn thờ để thắp sáng cho tổ tiên, thần linh. Bạn nên chọn loại đèn cầy hoặc nến có mùi thơm dễ chịu.
- Trầu cau: Trầu cau là một trong những lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ, tượng trưng cho sự may mắn, sung túc.
- Mâm quả: Mâm quả thường được bày ở giữa bàn thờ, tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc.
- Gạo, muối: Gạo, muối là những thực phẩm thiết yếu trong cuộc sống, tượng trưng cho sự no đủ, ấm no.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ các đồ thờ cúng, bạn cần bài trí bàn thờ sao cho gọn gàng, trang nghiêm. Sau đó có thể trang trí bàn thờ bằng những vật dụng khác như:
- Hoa giả, cây cảnh: Giúp bàn thờ thêm tươi tắn, sinh động.
- Câu đối đỏ: Câu đối đỏ là một biểu tượng của sự may mắn, thành công.
- Liễn đối: Liễn đối thường được treo ở hai bên bàn thờ, mang ý nghĩa cầu mong may mắn, bình an.
Bày mâm ngũ quả trong ngày Tết Nguyên Đán
Mâm ngũ quả tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc, mong ước một năm mới an khang, thịnh vượng. Thông thường, mỗi mâm sẽ bao gồm 5 loại quả, có màu sắc tươi sáng, có ý nghĩa tốt lành. Các loại quả thường được dùng để bày mâm ngũ quả bao gồm: Chuối, bưởi, cam, quýt, lê, hồng, dưa hấu, mãng cầu, xoài, đào,…
Khi bày mâm ngũ quả, người Việt thường sẽ trình bày như sau:
- Các loại quả được bày xen kẽ nhau, tạo nên tổng thể có màu sắc tươi sáng, hài hòa.
- Mâm ngũ quả cần được bày gọn gàng, trang trọng, thể hiện sự thành kính của con cháu đối với tổ tiên.
- Mâm ngũ quả thường được bày theo hình tháp, dưới to trên nhỏ, tượng trưng cho sự phát triển, đi lên.
Việc bày mâm ngũ quả trong ngày Tết Nguyên Đán không chỉ thể hiện mong muốn một năm mới an khang, thịnh vượng mà còn thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên.
Gói bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng, bánh tét là món ăn truyền thống của người Việt Nam trong dịp Tết. Bánh chưng được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá dong, còn bánh tét được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá chuối. Các loại bánh này không chỉ thơm ngon, bổ dưỡng mà còn mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Các lễ cúng, nghi thức dịp Tết truyền thống Việt Nam
Các nghi thức, lễ cúng trong dịp Tết truyền thống là điều không thể thiếu được. Dưới đây là những nghi thức cụ thể mà bất cứ gia đình Việt nào cũng thực hiện:
- Lễ cúng ông Công ông Táo: Đây là lễ cúng diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp, tức là ngày ông Công ông Táo lên chầu trời. Ngoài chuẩn bị mâm cỗ cúng, người Việt cũng thả cá chép để đưa ông Táo.
- Lễ cúng tất niên: Đây là lễ cúng diễn ra vào ngày 30 tháng Chạp, tức là ngày cuối cùng của năm cũ. Trong ngày này, người Việt Nam thường dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị mâm cỗ tất niên để cúng tổ tiên, thần linh.
- Lễ cúng giao thừa: Đây là lễ cúng diễn ra vào đêm giao thừa, tức là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.
- Lễ cúng Tết Nguyên Đán: Đây là lễ cúng diễn ra vào ngày mùng 1 tháng Giêng, tức là ngày đầu tiên của năm mới. Trong ngày này, người Việt Nam thường thức dậy sớm, mặc quần áo mới, đi chùa cầu bình an, may mắn.
- Lễ cúng khai trương: Đây là lễ cúng diễn ra vào ngày mùng 2 Tết, tức là ngày đầu tiên của năm mới. Trong ngày này, những người làm ăn, kinh doanh thường tổ chức lễ cúng khai trương để cầu mong một năm kinh doanh thuận lợi, phát đạt.
Các món ăn truyền thống ngày Tết Nguyên Đán của người Việt
Các món ăn truyền thống ngày Tết Nguyên Đán Việt Nam mang ý nghĩa của sự may mắn, sung túc, hạnh phúc. Trong đó được nhiều người yêu thích và thường xuyên xuất hiện nhất trong mâm cơm của người Việt là:
- Bánh chưng, bánh tét: Bánh chưng là đặc trưng của miền Bắc và bánh Tét là đặc trưng của miền Nam.
- Gà luộc: Gà luộc là món ăn truyền thống được dùng trong mâm cỗ cúng Tết của người Việt Nam. Gà luộc được chọn là gà trống thiến, có bộ lông mượt, chắc thịt. Gà luộc có màu vàng ươm, thơm ngon, là món ăn mang ý nghĩa của sự may mắn, sung túc.
- Nem rán: Nem rán được làm từ thịt lợn, rau củ, trứng gà,… Khi rán lên có màu vàng ươm, giòn rụm, là món ăn mang ý nghĩa của sự may mắn, hạnh phúc.
- Canh măng: Canh măng là món ăn truyền thống được dùng trong mâm cỗ cúng Tết của người Việt Nam. Canh măng được nấu từ măng tươi, thịt lợn, xương heo, tạo nên món ăn có vị chua chua, ngọt ngọt, là món ăn mang ý nghĩa của sự may mắn, tài lộc.
- Giò lụa: Được làm từ thịt lợn xay nhuyễn, trộn với bì lợn, gia vị, mang ý nghĩa của sự may mắn, sung túc.
- Xôi gấc: Xôi gấc được làm từ gạo nếp, gấc, đường, có màu đỏ tươi, thơm ngon, là món ăn mang ý nghĩa của sự may mắn, sung túc.
Ngoài ra, trong ngày Tết Nguyên Đán, người Việt Nam còn có nhiều món ăn truyền thống khác như: canh bóng thả, canh khổ qua nhồi thịt, thịt đông, miến gà,…
Lễ hội và trò chơi dân gian trong dịp Tết
Lễ hội là một hoạt động văn hóa truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết của người Việt Nam. Các lễ hội Tết thường mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc. Một số lễ hội Tết truyền thống của Việt Nam bao gồm:
- Lễ hội chùa Hương: Là một lễ hội lớn nhất miền Bắc, diễn ra từ ngày mùng 6 đến mùng 10 tháng Giêng âm lịch tại khu vực chùa Hương, Hà Nội.
- Lễ hội Đền Hùng: Diễn ra từ ngày mùng 10 đến mùng 12 tháng Giêng âm lịch tại khu vực Đền Hùng, Phú Thọ.
- Lễ hội Cổ Loa: Diễn ra từ ngày mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng âm lịch tại khu vực thành Cổ Loa, Vĩnh Phúc.
- Lễ hội đình làng: Lễ hội đình làng là một lễ hội truyền thống của các làng quê Việt Nam. Lễ hội thường diễn ra vào dịp đầu năm âm lịch để cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân làng an khang thịnh vượng.
Bên cạnh lễ hội thì trò chơi dân gian cũng là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt. Các trò chơi dân gian Tết thường mang ý nghĩa cầu mong một năm mới vui vẻ, hạnh phúc. Một số trò chơi dân gian Tết truyền thống của Việt Nam rất được yêu thích như: đánh đu, ô ăn quan, đố vui, đua thuyền rồng,…
Các kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán Việt Nam
Theo quan niệm dân gian, trong dịp Tết Nguyên Đán, có một số điều kiêng kỵ cần tránh để cầu mong một năm mới an lành, may mắn như:
- Không quét nhà, đổ rác: Theo quan niệm dân gian, quét nhà, đổ rác vào ngày Tết sẽ quét hết tài lộc, may mắn ra khỏi nhà.
- Không vay mượn tiền bạc: Vay mượn tiền bạc trong ngày Tết sẽ khiến cho tiền của trong nhà bị hao hụt, khó khăn trong năm mới.
- Không cho người khác lửa, nước: Cho người khác lửa, nước trong ngày Tết sẽ khiến cho gia đình gặp khó khăn trong năm mới.
- Không khóc lóc, buồn bã: Khóc lóc, buồn bã trong ngày Tết sẽ khiến cho vận may của gia đình bị tiêu tan.
- Không nói tục, chửi bậy: Nói tục, chửi bậy trong ngày Tết sẽ khiến cho gia đình gặp tai họa trong năm mới.
Ngoài ra, trong dịp Tết Nguyên Đán, người Việt Nam cũng có một số kiêng kỵ khác như:
- Không mặc quần áo màu đen, trắng: Quần áo màu đen, trắng thường được dùng trong tang lễ nên tránh mặc trong dịp Tết để tránh những điều không may mắn.
- Không cắt tóc, cạo râu: Cắt tóc, cạo râu trong dịp Tết sẽ cắt bỏ đi vận may của gia đình.
- Không đi du lịch xa: Đi du lịch xa trong dịp Tết sẽ khiến cho gia đình gặp khó khăn, trở ngại trong năm mới.
Những kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán là những quan niệm dân gian được lưu truyền từ xưa đến nay. Ngày nay, nhiều người không còn quá quan tâm đến những kiêng kỵ này. Tuy nhiên, vẫn có một số người vẫn giữ những kiêng kỵ này để cầu mong một năm mới an lành, may mắn.
Truyền thống lì xì Tết lấy may
Lì xì là hành động tặng cho nhau những phong bao đỏ có chứa tiền, với mong muốn mang lại may mắn, tài lộc cho người nhận. Lì xì thường được tặng cho trẻ em, với mong muốn chúc cho trẻ em một năm mới khỏe mạnh, ngoan ngoãn, học giỏi. Ngoài ra, lì xì cũng được tặng cho người lớn, với mong muốn chúc cho người lớn một năm mới làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn.
Người Việt thường lựa chọn các bao lì xì có thiết kế đẹp mắt, màu sắc rực rỡ, có nhiều chi tiết may mắn, tượng trưng cho tài lộc. Các loại bao lì xì được lựa chọn nhiều nhất thường là: kiểu lì xì truyền thống, kiểu thiết kế hiện đại, thiết kế tối giản, đặt thiết kế riêng,…
Trên đây là tổng hợp những thông tin hữu ích về ngày Tết Nguyên Đán Việt Nam, hy vọng chúng hữu ích cho bạn. Ngoài ra, nếu bạn đang tìm kiếm đơn vị cung cấp bao lì xì, hộp giấy đựng quà cho Tết âm lịch năm nay thì đừng quên liên hệ với Bangdinhdonghang nhé.
